Gök Oğuz İsminde Geldiği Düşünülen Gagavuzların İsmi

Gagauzların isimleri için birçok farklı telaffuz öne sürülmüştür. ‘’Gagauz’’ kelimesinin ve telaffuzunun daha çok kullanılması dışında benzer kelimeler ve telaffuzların da bulunduğu öne sürülmüştür ve uygundur. M. Özçelik’in ‘’Gagauzların Menşei Meselesi’’ tezinde Gagauzlar için tarih kitaplarında “Sorguç” (“Surguç”, “Sorkuç”, “Surkuç” ve “Surguz”) aynı zamanda ‘’Dada’’ olarak da bahsedildiğine değinir. T. Menzel tarafından yapılan bir bildiride Balkan Yarımadası dâhilinde bulunanların kendilerine “Surkuç”, “Sorkuç” dediklerini ve Gagauz isminin buralarda da kullanıldığını belirtir. Moşkov, 1903 yılında Edirne’de Surguçlar ile kısa bir görüşme imkânı bulduğunda Surguçlara, Gagauz da dendiğini ve Surguçların bu iki kullanımın da doğru olduğunu söylediklerini bildirir. K. İreçek de Bulgaristan’ın doğu kısmında münferit olarak yaşayan, anadili Türkçe olan, Hristiyan Ortodokslardan bahseder. Bunlar belirgin bir şekilde Rum, Romen ve Slavlardan farklı olup, Dobruca ve Basarabya’da “Gagauz”, Edirne ve civarında “Surguç” olarak adlandırıldığını belirtir.

Gagauzların bazı yabancı tezlerde de isimleriyle ilgili öngörülerde bulunulmuştur. Gagauzlarla ilgili birçok araştırmalar sayesinde, milletinin Türk olduğunu kabul eden teze rağmen kökenleriyle ilgili yapılan bazı tartışmalarla beraber isimlerine farklı kelimeler ve telaffuzlar getirilmek de istenmiştir. Bulgar tarihçileri İvanov, Zanetov, Zaşuk ve Titorov, Gagauzların Bulgar olduklarını ve dillerini kaybetmelerine rağmen dinlerini koruduklarını iddia etmişlerdir. Bu tezin Bulgarlar tarafından yüksek sesle dile getirilmesinde Osmanlı Devleti’nin Türk olmasına rağmen Hristiyan olan Gagauzlara mesafeli duruşu da etkili olmuştur. Gagauz kelimesinin etimolojik anlamında da kökenleri ile ilgili verilere rastlamak mümkündür. Rumca’da Kakauz kelimesi hunhar ve sapık anlamına geldiğinden Varna’daki Gagavuzların bir kısmı bu kelimeyi hakaret olarak kabul ettikleri için adlarının Yavuz olduğunu Türklerin de Gagauzlara Gauz veya Yavuz dediklerini ifade etmişlerdir. Türk idaresi altında Rumluklarını kaybederek Türkleştikleri ile ilgili iddialar ortaya atılmışsa da İstanbul’da yaşayan Rumların Türkleşmemelerinin bu tezin çürüklüğüne dayanak oluşturduğu öne sürülmüştür. Başkonsolos Gagauzların Karakalpaklar ile aynı soydan geldiğini, Kara-Uguz-Kara- Uz Gaga- Uz telaffuzlarının da dikkate alınması gerektiğini, Hive civarında Kağa-Uz adında bir kabilenin olmasınıa, Afganistan, Hindistan taraflarına Uzların damga vurmasını Türklerin Balkanlar dahil olmak üzere geniş bir coğrafyaya yayılması olarak vurgulamıştır. Sonuç olarak Gagauzların Türklerin soyundan geldiği kanıtlanan telerin yanında kendilerinin de kendilerini isimlendirmeleriyle birlikte farklı görüşler bağlantısı olduğu birçok tezlerle beraber kanıtlanmıştır. Sonuç olarak Gagauzların kendi kendilerini isimlendirmeleri dışında, soylarının kökeninin nereden ve nasıl geldiğinin bilinmemesiyle birlikte gelişen tartışmalarla doğan farklı isimler de meydana gelmiş yine de en baskın olanının ‘’Gagauz/Gagavuz’’ ismi olduğu öne sürülmüş ve kabul görmüştür.

#Gagavuzlar